DW: Τσάι ή καφές, τι είναι πιο πράσινο;

«Φυσικά, κάθε φάρμα είναι διαφορετική», δήλωσε η Έιμι Στόκγουελ, αναλύτρια του κύκλου ζωής, η οποία πέρασε 18 χρόνια στην έρευνα για τον καφέ. «Καλλιεργούνται σε διαφορετικές χώρες. Οι καιρικές συνθήκες είναι διαφορετικές. Οι αγρότες αντιμετωπίζουν διαφορετικά τις καλλιέργειές τους».

Οι διαφορετικοί παράγοντες

Αλλά η βιομηχανοποίηση της συγκομιδής τσαγιού και καφέ, η άρδευση και τα λιπάσματα, τα οποία εκπέμπουν οξείδιο του αζώτου, ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου, συμβάλλουν στην επίδραση στο κλίμα. Ο καφές, για παράδειγμα, παραδοσιακά φυτευόταν στη σκιά άλλων δέντρων. Τώρα καλλιεργείται σε μεγάλο βαθμό σε τεράστιες φυτείες εκτεθειμένες στον ήλιο, γεγονός που απαιτεί πιο εντατική χρήση νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

«Μεγάλο μέρος της αποψίλωσης των δασών που συντελείται στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου εξυπηρετεί την παραγωγή καλλιεργειών, όπως ο καφές, το μαύρο και πράσινο τσάι, για εξαγωγή σε χώρες του Παγκόσμιου Βορρά, όπως η Γερμανία», δήλωσε η Λένα Παρτς, καθηγήτρια συγκριτικής πολιτικής με έμφαση στο περιβάλλον, το κλίμα και τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.

Το τσάι οδηγεί στην αποψίλωση των δασών σε χώρες όπως η Σρι Λάνκα και η Ινδία. Όμως η σχέση του καφέ με την απώλεια δασών είναι ιδιαίτερα καλά τεκμηριωμένη, με περίπου 130.000 εκτάρια δέντρων να εξαφανίζονται κάθε χρόνο για να κάνουν χώρο για φυτείες, σύμφωνα με το Βαρόμετρο Καφέ 2023. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου Βάγκενιγκεν, στην Ολλανδία, εκτιμά ότι το 5% της αποψίλωσης των δασών μπορεί να αποδοθεί στον καφέ.

Τα προϊόντα πρέπει επίσης να υποστούν επεξεργασία για να καταναλωθούν. Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος εδώ εξαρτάται από το είδος της ενέργειας που χρησιμοποιείται – ορυκτά καύσιμα ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ακολουθεί η μεταφορά. Ενώ οι εκτιμήσεις για το τσάι και τον καφέ διαφέρουν, ένας καθοριστικός παράγοντας είναι το αν το προϊόν μεταφέρεται δια θαλάσσης ή αεροπορικώς. Μια μελέτη του 2021 διαπίστωσε ότι με τη μετάβαση από το αεροπλάνο στο φορτηγό πλοίο οι εκπομπές των μεταφορών μειώθηκαν σημαντικά.

Η συσκευασία αφήνει επίσης το σημάδι της. Ο αντίκτυπος εξαρτάται από το αν είναι από πλαστικό, χαρτί από βιώσιμες πηγές ή ανακυκλώσιμη. Αλλά η συσκευασία έχει και τα θετικά της. Μειώνει τα τρόφιμα που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής, όπου σαπίζουν και εκπέμπουν το αέριο του θερμοκηπίου μεθάνιο. Τα απόβλητα καφέ είναι μια μεγάλη πρόκληση, λέει η Στόκγουελ.

«Πόσο συχνά φτιάχνουμε μια ολόκληρη κατσαρόλα καφέ και μετά πίνουμε μόνο τη μισή; Έχω δει κάποια στοιχεία στο παρελθόν που έλεγαν ότι συνήθως το ένα τρίτο μιας κανάτας καφέ σπαταλιέται», δήλωσε η Στόκγουελ.

Τι είναι καλύτερο, λοιπόν, το τσάι ή ο καφές;

Λοιπόν, είναι περίπλοκο. Είναι δύσκολο να συγκρίνει κανείς ένα κιλό τσάι με ένα κιλό καφέ και να κάνει σταθερές συστάσεις, διότι όπως συμβαίνει με κάθε «γεωργικό προϊόν, υπάρχει τεράστιο εύρος ποικιλίας», λέει η φανατική πότρια τσαγιού Στόκγουελ.

Αλλά οι ερευνητές που εξετάζουν το αποτύπωμα άνθρακα ενός φλιτζανιού τσάι σε σχέση με ένα φλιτζάνι καφέ – χωρίς ζάχαρη ή γάλα – λένε ότι το πρώτο «κερδίζει», απλά επειδή χρησιμοποιούμε λιγότερο προϊόν ανά φλιτζάνι. Ένα φακελάκι τσαγιού περιέχει περίπου 2 γραμμάρια φύλλα και ένα φλιτζάνι καφέ χρησιμοποιεί περίπου 7 γραμμάρια κόκκους.

Αν προσθέσουμε στην εξίσωση και το γάλα, ο καφές λαμβάνει χειρότερη βαθμολογία. Το αγελαδινό γάλα έχει μεγάλο αποτύπωμα άνθρακα και τείνουμε να το προσθέτουμε περισσότερο στον καφέ – σκεφτείτε τα «latte» και τα «flat whites».

«Όταν πίνετε τον καφέ και το τσάι σας, στην πραγματικότητα η μεγαλύτερη απόφαση που παίρνετε είναι τι γάλα βάζετε σε αυτά», δήλωσε ο οπαδός του καφέ και καθηγητής του UCL Μαρκ Μάζλιν. Έτσι, η μετάβαση σε γάλα φυτικής προέλευσης ή η κατανάλωση καφέ ή τσαγιού σκέτου είναι μια πρόσφορη λύση.

Πώς να μειώσουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις;

«Το να ζεσταίνετε μόνο την ποσότητα νερού που χρειάζεστε είναι πολύ σημαντικό», υποστηρίζει η Στόκγουελ. «Πάντα γεμίζω τον βραστήρα περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε. Και φυσικά, τότε χρησιμοποιώ όλο το επιπλέον ηλεκτρικό ρεύμα για να ζεστάνω περισσότερο νερό, από αυτό που πρόκειται να χρησιμοποιήσω».

Άλλες μικρές βελτιώσεις αφορούν την αποθήκευση των προϊόντων σε αεροστεγή δοχεία για να σταματήσουν να μπαγιατεύουν και την αγορά τσαγιού σε φύλλα, αντί για φακελάκια τσαγιού, τα οποία συχνά περιέχουν πλαστικό, οπότε δεν μπορούν να κομποστοποιηθούν.

Οι επιχειρήσεις, οι αγρότες και οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο. Η μελέτη του UCL του 2021 για τον καφέ διαπίστωσε ότι η χρήση λιγότερων λιπασμάτων, η αποτελεσματικότερη διαχείριση του νερού και της ενέργειας και η εξαγωγή των κόκκων με φορτηγά πλοία αντί για αεροπλάνα, μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της καλλιέργειας κατά περίπου 77%.

Με πληροφορίες από DW